26 września 2022 grupa członków Śląskiej OIIB odwiedziła Planetarium - Śląski Park Nauki, obiekt oddany do użytku w czerwcu bieżącego roku po czteroletnich pracach związanych z modernizacją i rozbudową Planetarium Śląskiego. Wyjazd techniczny zorganizowała Placówka Terenowa ŚlOIIB z Gliwic.
Gospodarzem spotkania w Planetarium-Śląskim Parku Nauki był dyrektor obiektu Stefan Janta, wieloletni pracownik Planetarium Śląskiego, z wykształcenia fizyk, z pasji – astronom.
Pierwsza część spotkania odbyła się w nowoczesnej, audytoryjnej sali wykładowej, ze ścianami wyposażonymi w dyfuzory dźwięku. Posługując się bogatym materiałem filmowym i fotograficznym z własnego, prywatnego archiwum dyrektor Stefan Janta omówił przebieg prac budowlanych związanych z rozbudową i modernizacją planetarium oraz problemy, z jakimi należało się zmierzyć w trakcie realizacji tak poważnej inwestycji. Zaprezentowany materiał i szczegółowe informacje uświadomiły nam ogrom inwestycji i trudności realizacyjne.
Kompleks planetarium wzbogacił się po rozbudowie o ponad 2700 m2 powierzchni użytkowej. Znaczny obszar nowo wybudowanej części obiektu znajduje się poniżej poziomu terenu. Ponieważ Planetarium Śląskie zostało wpisane na listę zabytków, z założenia zewnętrzny obrys istniejących budynków miał pozostać nienaruszony. Dobudowana część, wkomponowana w obszar istniejącego kompleksu, łączy się z nim podziemnymi korytarzami. Podziemnym korytarzem można dotrzeć także do wieży widokowej, oddalonej od głównego budynku kilkadziesiąt metrów, w której – nie wychodząc z windy z funkcją camera obscura - można podziwiać panoramę Chorzowa, Siemianowic i Katowic, a w pogodne dni nawet odległe góry. Budowa podziemnej części odbywała się równolegle z remontem i modernizacją zabytkowego planetarium pod czujnym okiem konserwatora zabytków.
W drugiej części spotkania dyrektor S. Janta zaprowadził nas do głównej sali projekcyjnej, w której obejrzeliśmy fragment seansu nt. Wielkiego Wybuchu. Dzięki nowemu, supernowoczesnemu hybrydowemu systemowi projekcji, na powierzchni kopuły o średnicy 23 metrów można teraz oglądać sto milionów gwiazd, a rzucany obraz w niezwykle wysokiej rozdzielczości (ponad 8K) wygląda jak na płaskim ekranie. Umieszczony na środku sali cyfrowy projektor zastąpił służący przez 63 lata projektor Zeissa. Najnowocześniejszy w czasie powstania planetarium w 1955 roku projektor, który pokazywał około 9000 gwiazd, stanowi teraz ważny eksponat w nowej sali znajdującej się bezpośrednio pod atrialnym dziedzińcem ze słynnym zegarem słonecznym.
Nowości w sali projekcyjnej to nie koniec ciekawostek technicznych, bowiem następnie udaliśmy się do nowej, podziemnej części, gdzie znajdują się sale wykładowe, stałe ekspozycje z dziedziny geofizyki, astronomii oraz liczne atrakcje, m.in. symulatory lotu w kosmos, kolumna pogodowa, pokoje klimatyczne. Stefan Janta – teraz w roli przewodnika – objaśniał nam rolę nowoczesnych, multimedialnych urządzeń, służących do prezentacji zagadnień i zjawisk z zakresu sejsmologii, meteorologii oraz astronomii. Mogliśmy tutaj obejrzeć m. innymi wyładowania atmosferyczne lub posłuchać o „wyprawie w kosmos” symulatorem lotu. Po zwiedzaniu obszernej części ekspozycyjnej dotarliśmy do podnóża wieży widokowej, oddalonej na zewnątrz od budynku planetarium o kilkadziesiąt metrów, co pozwoliło uświadomić sobie rozmiar prac wykonanych pod ziemią.
Służące przez 63 lata Planetarium Śląskie, z najnowocześniejszymi na czas jego powstania rozwiązaniami i urządzeniami, również dziś stanowi ultranowoczesną, popularyzującą naukę placówkę edukacyjno-badawczą, będąc jednocześnie największym tego typu obiektem w Polsce i jednym z najnowocześniejszych w Europie.
Na zakończenie Tomasz Radziewski, opiekun PT Śląskiej OIIB w Gliwicach podziękował dyrektorowi Stefanowi Jancie za bardzo ciekawy wykład oraz pokazanie i omówienie najciekawszych ekspozycji oraz atrakcji czekających na odwiedzających obiekt. Przekazał także wyrazy uznania członków ŚlOIIB dla profesjonalizmu i niezwykle obszernej wiedzy gospodarza – tej związanej z pracą na co dzień w planetarium, jak i tej związanej z wykonanymi robotami budowlanymi, oraz dla jego troski o rozwój placówki i jej misję edukacyjną.
Maria Świerczyńska