W poniedziałek 21 listopada 2022 odbył się wyjazd techniczny członków ŚlOIIB do wieży ciśnień w Zabrzu, zorganizowany przez Placówkę Terenową ŚlOIIB w Gliwicach.
Znajdująca się przy ul. Zamojskiego 2 w Zabrzu wieża ciśnień, wzniesiona w pierwszej dekadzie XX wieku na potrzeby miejskiej sieci wodociągowej, to unikatowy obiekt tego typu w kraju, prawdziwa perła industrialnej architektury. Została wybudowana w latach 1907-1909 wg projektu architekta Augusta Kinda oraz królewskiego radcy budowlanego Friedricha Loose.
Budynek o wysokości 46 m i 23 m średnicy zwieńcza 10-metrowa ośmioboczna kopuła, osłaniająca pierwotnie umieszczony na górze wielki zbiornik na wodę, oparta na środkowym trzonie (z techniczną klatką schodową) i ośmiu murowanych filarach rozmieszczonych na planie ośmioboku foremnego i stężonych stalowymi kratownicami. W dolnej części wieży są trzy kondygnacje użytkowe (pierwotnie dwie, trzecia dobudowana znacznie później) z obszernymi pomieszczeniami, w których znajdowały się biura oraz mieszkania kadry kierowniczej.
Od 2017 roku wieża stanowi własność Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu. Zagrożony rozbiórką obiekt został szczęśliwie objęty kompleksową rewitalizacją. Gruntowną przebudowę wieży wykonano z zachowaniem jej historycznego charakteru. W przestrzeni zajmowanej poprzednio przez zbiornik znajduje się aktualnie wystawa multimedialna „Carboneum”, której tematem są zagadnienia związane z wszechobecnym węglem i jego wykorzystaniem. W podwieszonej dawnej kondygnacji technicznej urządzono kawiarnię z punktem widokowym. Dobudowano też żelbetowy pylon osłonięty szklaną fasadą. Umieszczony w nim centralnie szyb windowy okala klatka schodowa, na której górnym podeście znajduje się taras widokowy. Został również zagospodarowany teren wokół wieży, z dostosowaniem go do nowej funkcji obiektu. Całość rozpoczętych w 2019 roku prac rewitalizacyjnych wykonano w ciągu 28 miesięcy. Inwestycja pn. „Rewitalizacja wieży ciśnień w Zabrzu (…) na cele społeczne, edukacyjne, naukowe i kulturalne” zdobyła tytuł „Budowy Roku 2021” w Konkursie PZITB (w grupie VI - Obiekty przebudowane i rewitalizowane).
Dzięki uprzejmości Dyrekcji Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu mogliśmy zwiedzić wieżę w nowej odsłonie i wysłuchać jej ciekawej historii, przekazanej przez niezawodnego przewodnika MGW Ryszarda Chytrego. Na uczestników wyjazdu czekały też niespodzianki. Jedną z nich stanowiła obecność inspektorów nadzoru inwestorskiego branży konstrukcyjnej i instalacyjnej – kolegów Przemysława Śliwińskiego i Kamila Kalisza, zaproszonych na spotkanie w wieży przez opiekuna PT w Gliwicach Tomasza Radziewskiego. Uczestniczyli oni w pracach związanych z rewitalizacją obiektu i mogli udzielać zainteresowanym osobom szczegółowych informacji. W wyjeździe brał udział także pan Marek, który przed laty był mieszkańcem jednego z mieszkań w obiekcie. Słodką niespodziankę stanowił też wspaniały poczęstunek przygotowany dla nas w kawiarni. W wyjeździe do wieży ciśnień w Zabrzu uczestniczyło 29 osób.
Po zagospodarowaniu wszystkich pomieszczeń, udostępniona do szerokiego zwiedzania wieża ciśnień stanie się zapewne - obok Kopalni Guido, Sztolni Królowa Luiza i Szybu Maciej, będących „Gwiazdami Techniki” na „Szlaku Zabytków Techniki” województwa śląskiego - atrakcją turystyczną nie tylko Zabrza.
Maria Świerczyńska
